RAZLIKA IZMEĐU KLAUZEVICEVOG I FUKOOVOG TUMAČENJA RATA
Apstrakt: Razumevanje odnosa čoveka, društva i rata izražava se kroz setove istorijski promenjivih relacija, pri čemu nam teorije i doktrine rata ne govore mnogo samo o umeću i načinu ratovanja tokom istorije, kao što na prvi pogled može izgledati imajući u vidu njihovu usmerenost na pitanja strategije, taktike, operatike, oružanih formacija, manevara, opsada, vojničkog drila itd., već nam pružaju informacije i o opštem razumevanju čoveka, uređenosti društva i o režimima znanja i novim „modelima istine“ karakterističnim za određeno vreme. Izbor da se ovde razmatra odnos Klauzevicevog i Fukoovog tumačenja rata, određen je antropocentričnim preokretom koji se dešava u teoriji i vođenju rata krajem XVIII i početkom XIX veka. U tom periodu ustanovljuje se moderna teorija rata uvođenjem ljudskog faktora i žive sile kao okosnice ratovodstva naspram dotadašnjih opsadnih ratova za utvrđenja. Glavni teorijski predstavnik novog pristupa je upravo Klauzevic. Kod Klauzevica, čovek dobija centralni značaj i ključnu ulogu u određivanju ishoda i ciljeva rata, a moderni rat se definiše kao sudar žive sile, i u političkom smislu, kao izraz opšte volje u društvu. U istorijskom pogledu, to je period ustanovljenja moderne države, naroda kao suverena i uvođenja opšte vojne obaveze. Sa druge strane, suprotno ovome, prema Fukou, to je period nastanka moderne antropocentrične episteme i uvođenja mehanizama totalnog biopolitičkog nadzora u državne mehanizme upravljanja i kontrole, koji se na najegzemplarniji način ispoljavaju upravo u vojnim institucijama i tehnikama obuke i vođenja rata. Prema Fukou, država u tom periodu preuzima monopol nad ratom i istovremeno ga definiše na totalan način, kao opšti rat za život, rat nacije za opstanak, kao nužnost, zakon i istovremeno iregularnost uređenog poretka, izguravajući ga na margine svog legitimeteta kao trajni skriveni podtekst, ali i kao generator, pogonsku snagu društvene dinamike i kao jedan od kamena temeljaca modernog, narodnog suvereniteta. Ideja narodnog suvereniteta predstavlja ideološki okvir modernog instrumentalizovanja građana za vođenje rata. Ova dva pristupa predstavljaju dijametralno suprotna polazišta odnosu suvereniteta, vlasti i rata i razumevanju značaja i uloge čoveka u ratovima modernih država.
Ključne reči: čovek i rat, teorije rata, veština ratovodstva, suverenitet, vlast, moć, ljudski faktor u ratu, Klauzevic, Fuko