„Ranoantička naselja“ i gvozdeno doba centralnog Balkana: pitanja etničkog identiteta
Apstrakt: Etnički identitet u arheološkim školama na Balkanu tradicionalno je tretiran kao stabilna i monolitna kategorija prepoznatljiva u materijalnoj kulturi. Pitanje „etnogeneze“ paleobalkanskih „naroda“ predstavlja dominantnu temu i osnovni predmet istraživanja u kulturnoistorijskoj arheologiji za koju se danas smatra da je formulisana kao posledica modernog evropskog nacionalizma. Ovaj rad iz konstruktivističkog ugla preispituje interpretacije etniciteta u gvozdenom dobu na primeru tzv. ranoantičkih naselja − veoma sličnih utvrđenja lociranih na prostranoj teritoriji kontinentalnog dela Balkana, danas u okviru različitih modernih država. Naselja se okvirno datuju od V do III veka pre pre n. e. i tradicionalno tumače kao finalna faza etnogeneze paleobalkanskih zajednica za koje se pretpostavlja da u tom periodu žive u „plemenskim državama“, čije stanovništvo je okarakterisano kao „narod“ ili čak „nacija“. Jasno prepoznavanje etničkih karakteristika, anahronizmi i direktno preslikavanje modernih socio-političkih struktura na zajednice iz prošlosti, koje mogu biti utemeljene na potpuno drugačijim osnovama grupnog identiteta ili političke organizacije, predstavlja osnovnu karakteristiku tradicionalne literature. Pitanje političkih aspekata ovakvih interpretacija u različitim balkanskim zemljama koje favorizuju pojedine paleobalkanske zajednice i pokušaj kontekstualizovanja ovakvih nacionalističkih tumačenja u sadašnjosti predstavlja osnovnu temu ovog rada.
Ključne reči: etnički identitet, gvozdeno doba, ranoantička naselja, nacionalizam