Privlačnost motiva lutanja za – lutanjima nesklonog – Franca Šuberta
Apstrakt: Franc Šubert nije imao običaj da daje programske poetičke iskaze ili se izjašnjava o nadahnućima, te se i danas u literaturi uglavnom spekuliše o tome šta ga je privuklo Milerovoj zbirci Zimsko putovanje i pokrenulo na omuzikaljenje. Autorka spominje neka od uobičajenih tumačenja (poput identifikacije s doživljajnim horizontom otpadnika koga su zaposeli beznađe i perspektiva skore smrti; ili „bezbožništva“ koje je u pesme udahnuo Miler) ali ih i odbacuje kao nedostatna, nastojeći da pokaže kako su i kompozitor i pesnik Zimskog putovanja dospeli pod sferu uticaja osobenog romantičarskog svetonazornog stava koji se manifestovao kroz specifičan tretman teme lutanja, odnosno lika lutalice. Šubert je motiv lutanja/putovanja obrađivao od 1815. do smrti prevashodno u Lied-ovima, problematizujući ga na muzički veoma kompleksne načine. Kako bi dokučila pravu prirodu Šubertovog umetničkog odnosa prema ovoj temi, autorka se najpre kritički osvrće na one malobrojne autore koji su doprineli proučavanju problema (Adorna, Gremita, Perija), potom na Šubertov narativ Moj san koji pokazuje da je njegova podsvest preuzela lutanje iz opštih duhovnih kretanja vremena i prilagodila ga vlastitim egzistencijalnim dilemama i, naposletku, zaključuje da je kompozitor ispoljio visok stepen senzitivnosti za heterogenost fenomena lutanja koja se zaoštrila na početku moderne epohe, kada je duh romantizma bio u usponu, kao i da je osećao potrebu da tu heterogenost razreši u korist jednog sloja lutanja – regenerativnog.
Ključne reči: Šubert, Miler, Lied, lutanje, romantizam